شاید والدین درک درستی از مراحل مختلف خواب نوزاد نداشته باشند و در بیشتر موارد مانع پیشرفت طبیعی خواب او گردند. خواب به دو سیکل تقسیم میشود. خواب (REM) که همان خواب سبک است و خواب (NREM) که خواب عمیق است.
وقتی نوزاد وارد چرخه خواب سبک میشود، تنفسی نامنظم دارد و ممکن است بدن تکان بخورد. پلکهایش به هم میخورد، ماهیچههای او کشیده میشوند و حتی ممکن است لبخند بزند یا چهرهاش را در هم کشد. در ماههای اول تولد به خصوص در روزهای اول، خواب نوزاد سبکتر از خواب عمیق است که دقیقا در جهت سلامت کودک است. اما به تدریج میزان خواب عمیق بیشتر میشود.
همانطور که گفته شد، خواب سبک با حرکاتی همراه است که اگر والدین با آن آشنا نباشند، سعی میکنند کودک را با تغذیه تکان دادن و در آغوش گرفتن آرام کنند .اما در واقع با این کار به طور ناخواسته مانع چرخه طبیعی خواب کودک میشوند. این واکنش والدین نهتنها کودک را آرام نمیکند بلکه موجب شرطی شدن وی نیز میشود . به گونهای که والدین در آینده ناچار میشوند هر بار برای آرام کردن و خواباندن کودک از همین روشها استفاده کنند.
عواملی که میتواند در خواب نوزاد موثر باشد:
- این نکته اهمیت دارد که از روزهای نخست نوزاد به یک محل ویژه برای خواب عادت کند. خواه این محل یک اتاق جداگانه برای کودک باشد یا گوشهای از اتاق والدین.
- شدیداً توصیه میشود محل خواب نوزاد جدا از تخت پدر و مادرش باشد؛ زیرا ممکن است قسمتی از بدن پدر یا مادر هنگام خواب روی کودک بیفتد و باعث خفگی نوزاد شود.
- محیط خواب کودک بهتر است آرام و یکنواخت باشد ترکیبات شیمیایی درون مغز در تاریکی تغییر کرده و مغز را برای خواب شرطی میکند.
- دمای اتاق بهتر است حدود ۲۴ تا ۲۲ درجه سانتیگراد باشد. اتاق بیش از حد گرم باعث خشک شدن لایه مخاط بینی و در نتیجه ناراحتی نوزاد میشود.
- بسیاری از نوزادان تا چند هفته پس از تولد هنگام خواب انقباض عضلانی و تکانهای غیر عادی دارند که این حرکت به قدری شدید است که باعث بیدار شدن آنها میشود. پیچاندن پارچه به دور بدن نوزاد باعث میشود که شدت این حرکات کمتر شود و نوزاد احساس امنیت بیشتری کند و راحتتر بخوابد.
- تحریک بیش از حد نوزاد قبل از خواب نیز از دیگر دلایل مهم بیخوابی آنهاست. دست به دست کردن زیاد شیرخوار زیر ۶ ماه قبل از خواب باعث تحریک شده و بیخوابی او را دامن میزند .
- موقع خواب هیچ اسباب بازی در کنار کودک قرار ندهید برای اینکه اگر اسباب بازی روی صورتش قرار گیرد و سد راه تنفسی او شود نوزاد قدرت کنار زدن آن را ندارد.
- از پتو و ملحفه های بزرگ نیز برای نوزاد استفاده نکنید .
- یک حمام گرم همراه با ماساژ آرام میتواند راهی شگفتآور برای خارج کردن گاز شکم شیرخوار و برقراری آرامش در او شود. شیرخوارانی که عصر حمام کرده و ماساژ داده میشوند بهتر از دیگر شیرخواران میخوابند.
سندروم مرگ ناگهانی نوزاد: (SIDS)
بهتر است نکاتی در مورد سندروم SIDS مرگ ناگهانی بدانید. سندروم مرگ ناگهانی نوزاد واقعهای است که میتواند برای تعداد بسیار کمی از کودکان بین ۱ تا ۶ ماه و حتی تا یک ساله اتفاق بیفتد. بنیاد مطالعات مرگ ناگهانی نوزادان برای پیشگیری از این واقعه توصیههایی برای والدین دارد. این بنیاد مدعی است رعایت نکات زیر توسط والدین تا ۷۵% در کاهش بروز این عارضه موثر است:
1: ترک سیگار از ابتدای بارداری تا یک سالگی کودکان توسط پدر و مادر از محیط هایی که دیگران نیز سیگار میکشند دوری کنید.
2: نوزاد را به شکم نخوابانید.
3: زیر سر کودک بالش گذاشته نشود.
4: در زمان خواب سر نوزاد را نپوشانید مگر با یک کلاه نخی نازک.
5: حرارت اتاق نوزاد را کنترل کنید. حرارت بالا باعث مرگ ناگهانی نوزاد میشود.
6: پاهای نوزاد باید منتها الیه تخت قرار گیرد. اگر از ضربه گیر دور تخت استفاده میشود، حتماً ضربه گیر به نردههای تخت بسته شود.
۷ : بهتر است در شش ماه اول تخت نوزاد از والدینش جدا باشد ولی در اتاق والدین نگهداری شود.
۸: حین شیردهی مادر باید به طور گسسته به کودک شیر دهد یعنی گهگاهی اجازه استراحت و تنظیم نفس به کودک داده شود قبل از شیر دادن به کودک به خصوص در نیمه شب با نوشیدن یا خوردن چیزی از خواب آلودگی مادر پیشگیری شود.
۹: در صورت دیدن هر گونه علائم غیر طبیعی و نشانگان بیماری به پزشک مراجعه شود.
۱۰: مواظب استفاده از داروهای خواب آور باشید. خستگی والدین نباید آنقدر شدید باشد که خوابشان خیلی عمیق شود.
11: از تکان دادن شدید کودک پرهیز کنید.