در هفته اول پس از زایمان (چه طبیعی و چه سزارین) و براساس نوع سختی آن، تجارب زیر دیده می‌شود.

تغییرات جسمی:

• خونریزی‌های واژینال شبیه پرید
• احتمال دردهای شکمی به دلیل انقباضات رحمی به خصوص در زمان شیردهی
• احساس خستگی
• درد و سوزش خفیف در محل بخیه‌ها
• سختی و ناراحتی در زمان نشستن و راه رفتن
• مشکل دفع ادرار در2 یا 3 روز اول
• مشکل یبوست و دفع مدفوع و بروز هموروئید
• تعریق به خصوص در شب
• ورم پاه‌ها و دست‌ها
• سنگینی پستان‌ها، احتقان پستان در چند روز اول پس از زایمان

تغییرات روحی:

• شوق و شعف و شادی، گاهی غم، اندوه و ناراحتی و نوسان بین این دو
• نگرانی و هیجان زیاد از شروع زندگی جدید با نوزاد، چگونگی مراقبت از نوزاد و مشکلات دوران شیردهی
• احساس ناامیدی و ناتوانی در انجام امور خود و زندگی (توجه شما را به بررسی تعدادی از موارد بالا جلب می کنم)
• خونریزی‌های پس از زایمان 3 تا 10 روز، از میزان زیاد به سمت لکه‌بینی ادامه دارد. ترشحات قرمز روشن، صورتی، قهوه‌ای و زرد رنگ. حتی تا سه ماه هم ممکن است، لکه‌بینی ادامه یابد. البته اگر شدت خونریزی طی ده روز اول رو به کاهش نبود حتما باید بررسی صورت گیرد.
• مادر دردهایی را نیز در طی روزهای اول خواهد داشت به خصوص در زمان شیردهی (به دلیل ترشح هورمون اکسی توسین) این انقباضات سبب جمع شدن رحم خواهد شد تا آرام‌آرام به محل اصلی خود، داخل لگن برگردد. در انتهای هفته ششم دیگر رحم را روی شکم احساس نخواهید کرد زیرا داخل لگن و سر جای اصلی خود قرار گرفته است.

در زنانی که مولتی پار (چند زایمان داشته‌اند) شدت دردها کمی بیشتر است. زیرا انقباض پایه عضلانی کمتری دارند.

• • درد ماهیچه‌های کف لگن: ممکن است 4 تا 7 روز در زایمان طبیعی ادامه داشته باشد. با نظر پزشک یا ماما، استفاده از مسکن‌هایی؛ مانند بروفن یا استامینوفن می‌تواند موثر باشد. اگر دردها بیش از یک هفته طول کشید یا مسکن‌ها اثر گذار نبودند حتما بررسی صورت گیرد. به دلیل وجود بخیه‌ها، نشستن می‌تواند مشکل بوده یا کمی دردناک باشد، پس از نشستن طولانی بپرهیزید.
  • احتمال بروز هموروئید و واریس ناحیه دستگاه تناسلی در بارداری وجود دارد و می‌تواند سبب درد شده و پس از زایمان (طبیعی و سزارین) نیز ادامه یابد. اما نگران نباشید. زیرا به مرور با کمک دارو (با نظر پزشک یا ماما) و هم چنین نشستن روزانه 5 دقیقه در آب گرم و انقباض و رهایی عضلات مقعد به بهبود این مشکل کمک کرد.

• ترمیم بخیه‌ها طی 7 تا 10 روز صورت می‌گیرد. برای پیشگیری از عفونت بهتر است هر 3 تا 4 ساعت یک بار نوار بهداشتی عوض شود. همچنین پس ازهر بار شستشوی ناحیه دستگاه تناسلی، این منطقه با دستمال کاغذی آرام خشک شود. البته از جلو به سمت عقب. ضمنا خنک کردن محل بخیه هادر ساعات اول می‌تواند به کاهش ورم و سوزش منطقه کم کند.

تهیه کمپرس سرد:

در یک دستکش یک بار مصرف یخ خرد شده بریزید بعد آن را در یک گاز استریل قرار داده تا فقط خنکی آ ن حس شود. در روزهای دیگر بهتر است از کمپرس گرم استفاده کنید یا باسن رادر یک لگن آب گرم به مدت 5 دقیقه قرار دهید. با نظر پزشک یا ماما می توان از کرم یا پماد یا اسپری های بی حس کننده استفاده نمود.

• با انجام حرکات کگل می‌توان جریان خون را در منطقه کف لگن بهبود داده تا ترمیم بخیه‌ها سریع‌‍تر صورت گیرد. این تمرین به صورت انقباض در ناحیه مقعد، واژن و مجرای ادرار است که این نواحی را همراه با انقباض شکم به سمت بالا می‌کشید و از 2 تا 3 ثانیه شروع کنید تا ارام‌ارام بتوانید 7 یا 8 ثانیه انقباض را نگه دارید. سپس رهایی و استراحت منطقه ا نجام می‌شود. این کار را 3 بار در روز و هر بار 5 تا 7 مرتبه تکرار کنید.البته طبیعی است که روزهای اول پیدا کردن منطقه جهت تمرین کگل کمی مشکل باشد. اما نگران نباشید زیرا این ناحیه کمی در حالت بی‌حسی است و به مرور شرایط بهتر خواهد شد.اگر منطقه پرینه ، قرمز و ملتهب و دردناک بود حتما مراجعه به پزشک یا ماما صورت گیرد.

مشکل دفع ادرار

شاید در بعضی مادران در 24 ساعت اول پس از زایمان مشکل دفع ادرار بنا به دلائل زیر دیده شود:

• ظرفیت نگه‌داری مثانه زیاد شده چون کشش و اتساع پیدا کرده؛ بنابراین نیاز به دفع ادرار، کمتر از دوران بارداری است.
• مثانه به دنبال زایمان، اصطلاحا یک کوفتگی پیدا کرده و اسیب دیده است.
• به دلیل بی‌حسی‌ها، موقتا تخلیه ادرار دیر انجام می‌شود. زیرا سیگنال‌های لازم دیر اثر می‌کند. بی‌حسی اپیدورال می‌تواند سبب کاهش حساسیت مثانه به سیگنال‌های لازم مغزی و دفع ادراری شود.
• گاهی درد ناحیه کف لگن (پرینه) یا وجود ورم این ناحیه، سبب ایجاد اسپاسم در مسیر مجرای ادرار شده و دفع را مشکل می کند. حساسیت محل بخیه‌ها نیز سبب دفع ادرار با سوزش و درد می‌شود. هنگام تخلیه ادرار، خم به جلو بودن سبب می‌شود ادرار کمتری روی بخیه‌ها ریخته و سوزش کمتری ایجاد شود. ریختن آب گرم روی ناحیه تناسلی و شنیدن صدای آب محرک خوبی جهت تخلیه است.
• گاهی دهیدراته بودن بدن (کم آبی) به خصوص اگر حین لیبرمادر، آب کم نوشیده یا سرم نگرفته باشد. نداشتن حریم خصوصی هنگام دفع یا وجود همراه حین تخلیه مثانه و یا خجالت در استفاده از لگن روی تخت (bed pan) می‌تواند سبب مشکل در دفع شود.

اگر تا 8 ساعت اول پس از زایمان امکان تخلیه ادرار نبود باید از سوند استفاده شود.

اولین دفع مدفوع

پس از زایمان به دلیل ترس از باز شدن بخیه‌ها، درد حین دفع یا حتی گریه‌های شدید نوزاد سبب می‌شود تاخیر در دفع رخ دهد. عضلات شکم در بارداری حدود 10 تا 15 سانتیمتر از هم فاصله گرفته اند و ماهیچه‌های شکمی که کمک به دفع می‌کنند قابلیت و قدرت قبل از بارداری را ندارند. بنا براین نیاز به شرایطی است که به دفع کمک کند.

در مرحله اول: نگران نباشید، هیچ چیز بیشتر از نگرانی مانع فعالیت روده‌ها نخواهد شد. به تغذیه خود توجه کنید. مواد غذایی که شامل غلات سبوس دار، غذاهای سرشار از فیبر، میوه‌های تازه به جز موز، سبزیجات تازه، اب الو یا انجیر و مایعات کافی اعم از اب، اب میوه، اب ولرم با چند قطره لیموی تازه، سوپ رقیق را در برنامه غذایی خود بگنجانید. مصرف غذاهایی که یبوست را تشدید می‌کند را حذف کنید مثل برنج و نان سفید وغذاهای چرب و سرخ شده.

فعالیت بدنی مناسب داشته باشید زیرا عدم فعالیت روده‌ها را غیر فعال می‌کند. البته اوایل، انجام فعالیت‌های سنگین را هم اجازه ندارید. اما توان بخشی‌های پس از زایمان و راه رفتن‌های کوتاه در خانه مفید خواهد بود. انجام توان بخشی‌ها را در کلاس‌های بارداری اموزش می‌دهیم و در نهایت استفاده از ملین یا مسهل با نظر پزشک یا ماما. با رعایت این نکات به مرور دفع نظم خود را باز می‌یابد.

عرق شبانه

گر گرفتگی و عرق شبانه طبیعی است. زیرا سطوح هورمون‌های مترشحه در بارداری در حال تغییربوده. گاهی این مسئله چند هفته‌ای طول می کشد. می‌توانید از ملحفه‌های ضد رطوبت استفاده کنید تا خواب راحت‌تری داشته باشید.

نکته اخر علائم هشدار

در صورت بروز هریک از علائم زیر هرچه سریعتر مراجعه به پزشک، ماما یا بیمارستان صورت گیرد:

تب که میتواند دلیل وجود یک عفونت در بدن باشد.

ورم یک طرفه پا همراه با درد، قرمزی و التهاب. (احتمال لخته شدن خون در اندام‌ها)

توجه داشته باشید که ورم در هر دو پا به طور طبیعی پس از زایمان وجود دارد؛ ولی با علائم ذکر شده در بالا همراه نیست و طی چند روز اول بعد از زایمان رفع می‌شود.

تنگی نفس یا تپش قلب با درد قفسه سینه یا کتف یا خون ریزی پس از زایمان که در طول 10 روز اول رو به کاهش نباشد.