نظم و انضباط در کودکان

نیاز به نظم یکی از نیازهای اساسی است که در همه ی انسان ها نهادینه شده است و این نیاز از ابتدا در تمامی کودکان وجود دارد. اما به این معنی نیست که از آنها انتظار داشته باشید اتاق­شان، وسایل­شان و .. خودشان به تنهایی تمیز کنند. در واقع نظم و انضباطی که کودکان به نمایش در می­آورند با نظم و انضباطی  که در ذهن بزرگسالان است کاملا متفاوت است. به همین دلیل مهم است که نظم را در کودکان چگونه تعریف کنیم. و با چه سنجه‌ای نظم و منظم بودن را در کودکان بسنجیم.

با بزرگ شدن کودک ما شاهد نظم در کودکان هستیم. از حدود یک سال و نیمگی به بعد (زمانی که رشد جسمی کودک بیشتر شده است) کودکان می­توانند وسایل را بردارند. و آنها را جابجا کنند فقط کافی است والدین از نشانه­ های نظم آگاهی داشته باشند. و آنها را در این مسیر همراهی کنند.

نشانه های نظم

همانطور که کودکان بزرگتر می­شوند نشانه ­های نظم در آن­ها بیشتر دیده به عنوان مثال:

• اسباب بازی هایش را در گوشه ای از اتاقش روی هم دیگر میریزد.
• اسباب بازی هایش را از کوچک به بزرگ می چیند.
• لباس هایش را گوله می کند و پشت در یا در کمد جا می‌دهد.
• زیر تختش ماشین‌هایش را می گذارد و آنها را به ترتیب می­چیند در حالی شاید تمام اتاق بهم ریخته باشد.
• لباس های کثیفش را پشت در گوله می‌کند و بصورت فله­ای آنجا قرار می­دهد.
• وقتی لباسی به او می­دهید که در کمدش بگذارد ممکن است آن را گوله شده در کمد قرار دهد.
• وقتی می­گویید که تخت ­ات را مرتب کن ممکن است پتویش را به فرم خاصی در آورد. (بصورت مثلث یا دایره روی تخت بگذارد) از نظر او اینگونه تخت­اش را مرتب کرده است.
• کودک علاقه ­ی وافری به یکی از اسباب بازی­هایش دارد. و وقتی آن را در اتاقش می­گذارد همه­ ی اسباب بازی­هایش را در تمام اتاق پخش و پلا می­کند. تا برای اسباب بازی مورد علاقه­اش جای مخصوص و مناسبی را در نظر بگیرد. (در آن لحظه برایش اسباب بازی مورد علاقه­اش مهم هست نه دیگر اسباب بازی­ها)
• و….

اینها نمونه‌ای از نظم در کودکان هست هر چند که از دیدگاه والدین هیچ نظمی در کودک قابل مشاهده نیست. ذهن کودکان مانند بزرگسالان منظم نیست. منظم بودن به یک ذهن منظم و ظرفیت مغزی بالایی نیاز دارد. که گنجایش مغزی کودکان در مقایسه با بزرگسالان کمتر هست. به همین دلیل نمی­توانیم از کودکان انتظار داشته باشیم که نظم را مانند بزرگسالان اجرا کنند.

والدین بایستی در نظر داشته باشند که نظم و منظم بودن در کودکان به آن معنی‌ای که همه چیز سر جای خودش قرار داشته باشد نیست. ولی شاهد هستیم که کودک با سلیقه‌ی خودش اتاقش را می‌چیند و وقتی خودش دست به کار میشود. کاملا می داند چه چیزی را در کجا قرار داده است. برای آنکه کودکان به آن نظمی که در ذهن بزرگترها وجود دارد دست پیدا کنند چند کارهایی را باید انجام بدهیم.

موارد مهم:

یک:

بدانیم در کودکان نظم وجود دارد ولی با توجه به سن خودش نظم را برقرار می کند. (همان مواردی که در بالا گفته شد) فشار آوردن به کودک برای برقراری نظم به مانند بزرگترها، انتظاری غیر واقع بینانه است. و توانایی­اش را کودک ندارد. پس متناسب با سن کودک نشانه­ های نظم را در او پیدا کنید.

دو:

به سلیقه‌ی شخصی کودکان احترام بگذاریم. وقتی کودک دوست دارد ماشین هایش را در گوشه ای از اتاق بچیند. به او اجازه چنین کاری را بدهیم. نه اینکه او را مجبور کنیم تا سلیقه‌ی ما برای نظم در اتاقش را بپذیرد. وقتی والد به عنوان یک حمایت کننده دراتاق کودک قرار می­گیرد با او همکاری می­کند. نه اینکه به او آموزش دهید و بکن و نکن بکنید.

سه:

در جمع کردن اتاقش به او کمک کنید. نه اینکه او را از اتاق خارج کنیم و کل اتاق را تمیز کنید. وقتی کودک در جمع کردن اتاقش هیچ گونه مشارکتی نداشته است چگونه میتواند برای نظم ارزش قایل‌باشد. پس بایستی شرایطی را فراهم بیاورید که کودک هم در نظم دادن به اتاقش مشارکت داشته باشد. این مشارکت به این معنی نیست که در تمام مدت، تمامی وسایل را با همکاری شما سر جایش بگذارد. گاهی اوقات فقط در قرار دادن اسباب بازی­های مورد علاقه­اش مشارکت دارد. و بعد از آن دیگر شرکت نمی­کند و فقط مشاهده گر هست. در اینصورت وقتی وسایل را جمع و جور می­کنید از کودک بپرسید:

• به نظرت مداد رنگی ­هایت را در کدام کشو قرار بدهیم.
• به نظرت شلوارهایت را در کمد آویزان کنیم یا تا کنیم و در کشو بگذاریم.

اینگونه مشارکت در نظم باعث می­شود که از تمامی وسایلش خبر داشته باشد. که در کجا و به چه صورتی قرار دارد. وقتی از او می­خواهیم که به عنوان مثال مداد رنگی ­هایش را بیاورد می­داند کجا هست و وقتی می­خواهید آنها را سر جایشان بگذارد می­داند که کجا قرار دهد.

چهار:

در نظر داشته باشید که نظم و انظباط در کودک را از حیطه ­ی شخصی کودک شروع کنید. (اتاق کودک، اسباب بازی های کودک، لباس های کودک و هر آنچه که مربوط به کودک است). زمانی که کودک به مسایل مربوط به خودش چیرگی لازم را به دست آورد آن وقت است که می­تواند به نظم در مورد کل خانه و همکاری جمعی در مورد مسایل مربوط به خانه همکاری داشته باشد. مجبور کردن کودکان برای همکاری نظم در کل خانه قبل از اینکه به مسایل شخصی­اش چیره شود یک انتظار غیر واقع بینانه است.

والدین با در نظر گرفتن نکاتی که گفته شد بصورت آهسته و پیوسته کودکان را درداشتن نظم و انضباط فردی و نظم و انضباط جمعی یاری می­کنند.

مجله سلامت

پیج اینستاگرام سلامت مادران