قانونمند كردن كودك

کودکان ما با نظم به دنیا نمی آیند و این یک امر نسبتا اکتسابی است که میشود با آموزش به آن رسید.

برای آموزش نظم میتوانیم از همان سنین ابتدایی و نوپایی کودکمان شروع کنیم.

نکته ی بسیار حائز اهمیت در بحث نظم و قانون گذاری برای کودکان، توجه به سن آنها و میزان تواناییشان است. که انتظار معقولی داشته باشیم.

مثلا در سنین ابتدایی کودک بیشتر از اینکه از آنها بخواهیم تا جمع و جور کنند. یا ریخت و پاش نکنند تاکیدمان را بر آشنایی با مفاهیم درست و غلط بگذاریم. و پس از انجام هر کار درستی آن را تایید و تشویق و کارهای غلط را هم برای اون توضیح دهیم.

در سنین پایین تر، درک زبانی، حافظه و دقت کودکان محدود است و بیشتر توجه ما بر کنترل آسیب هاست که به خودش و یا اطرافیان و محیط آسیبی وارد نشود.

اعتماد کودکان

کودکمان باید بتواند به ما اعتماد کند. (کودک تا دو سالگی به لحاظ رشد اجتماعی در مرحله اعتماد در مقابل بی اعتمادی است). پس نیاز هایش را برآورده میکنیم و به او محبت می ورزیم. و از دعواهای بی جا و دائمی اجتناب میکنیم. تا با اعتماد به ما و علاقه ای که به او داریم در سال های بعدی قوانین و محدودیت های ما را بپذیرد و زیر بار آنها رود.

کودکان از حدود یک سالگی میتوانند اعمال خودشان را بفهمند. پس ما از این سن آنها را متوجه نتیجه ی اعمالشان میکنیم و به او میگوییم که خودش مسئول اعمالی است که انجام میدهد. و در این مورد با قاطعیت در عین حال مهربانی رفتار میکنیم.

مثلا اگر تخمی مرغی را میشکند. به جای دعوا کردن او را با نتیجه ی عملش روبه رو میکنیم. و از خودش میخواهیم تا (با کمک و نظارت ما) آنجا را تمیز کند.

از حدود یک و نیم سالگی کودکان علاقه دارند تا مشارکت و همکاری داشته باشند در کارهایی که شما انجام میدهید. پس با توجه به توانایی شان از آنها میخواهیم تا در پهن و جمع کردن اسباب بازی ها و اتاقشان و یا حتی کار های خانه (مثل پهن کردن و یا جمع کردن سفره ی غذا)  به ما کمک کنند. (در این صورت در کنار نظم،مسئولیت پذیری کودکمان را نیز تقویت میکنیم).

از حدود ۳-۴ سالگی با قانونمند كردن كودك دیگر میتوانیم برای فرزندمان قوانین و محدودیت هایی وضع کنیم.

پیش از هر قانون و محدودیتی بهتر است با کودک خود ارتباط عاطفی و احساسی مثبتی برقرار کنیم.

یکی از راه های موثر برای ایجاد نظم استفاده از روش تشویق و تنبیه است.

انواع تشویق:

غیر مادی: مانند نوازش – بغل – بوس – لبخند – تشویق کلامی – …

مادی: مانند خرید اسباب بازی یا خوراکی مورد علاقه – …

موقعیتی: مانند رفتن به پارک – خانه دوست – سفر – …

نکات قابل توجه درباره پاداش دهی (تشویق):

• به کودکان به هیچ وجه باج ندهید (پیش از انجام عمل پاداشی نباید داده شود)
• علت گرفتن پاداش را برای کودکتان توضیح دهید و بی دلیل اینکار را انجام ندهید.
• در مورد رفتار مثبت، تحسین کلامی را همیشه به کار برید. (حتی اگر پاداش مادی هم درنظر گرفتید)

تنبیه:

برای تنبیه بهتر است بیشتر مواقع از روش محروم کردن کودک از امتیازات و موقعیت های لذت بخش استفاده کنید چراکه اینگونه کودک بیشتر متوجه مسئولیت اعمالش میشود و قدر میداند.

یک راه خوب برای نظم کودک وضع یک سری قوانین و ایجاد عادت هایی است که با همکاری خود کودکتان اعمال میکنید.برای مثال برای انجام بازی جدید باید ابزار های قبلی جمع آوری شده باشند.

 و قطعا تاثیر رفتار و نظم خود شما (پدر یا مادر) بسیار در الگو دهی به فرزندتان موثر خواهد بود.

والدینی که سختگیری زیاد داشته باشند نمیتوانند فرزند با نظمی به بار آورند. زیرا با فشار و سختگیری زیاد (و عموما بدون در نظر گرفتن توانایی و سن کودک) باعث بهم خوردن تمرکز و توجه فرزندشان میشوند و فرزندی وسواسی خواهند داشت.

والدین آسان گیر نیز به مشکل خواهند خورد. زیرا اکثر کار هارا خودشان به عهده میگیرند و نمیگذارند کودک با نتیجه ی عملش رو به رو شود پس کودک دلیلی بر نظم و دقت نمیبیند.

والدین متعادل که با توجه به شرایط کودکشان قوانینی وضع کرده و با جدیت و قاطعیت در عین حال مهربانی و همدلی با فرزندشان برخورد میکنند باعث میشوند تا کودک متوجه شود که والدینش با همه ی علاقه ای که به او دارند از او انتظاراتی دارند و در صورتی که وظایفش را انجام ندهد محرومیت هایی نیز به دنبال خواهد داشت و همچنین در صورت انجام وظایفش تاثیرات مثبتی را خواهد دید.

به امید روزی که بتوانیم با تلاش، در محیط امن خانه والدینی متعادل و میانه رو برای فرزندانمان باشیم.

ضحي سدهي

كارشناس تربيتي

مربي كودك مركز سلامت مادران

قانونمند كردن كودك

مجله سلامت

پیج اینستاگرام سلامت مادران