نقش پدر در تغذیه شیرخوار

به درازای تاریخ بشر، وقتی خداوند به یک زوج، نوزادی را هدیه می دهد. نقش مادر در تغذیه و مراقبت از نوزاد همواره نقشی محوری بوده است. اگر بیولوژی و فیزولوژی انسان، امکان بارداری و شیردهی را تنها به بانوان داده است. هرگز نقش و مسؤولیت پدر نفی نمی شود. مطالعات علمی مختلف نشان داده اند که عدم حمایت یا بی توجهی پدر، ممکن است منجر به بروز مشکلات جدی تغذیه ای شیرخوار، مشکلات روحی مادر و یا پرورش ناصحیح کودک گردد^{١ و ٢}.

شرایط ذهنی مادر

ابتدا نگاهی سریع به شرایط ذهنی مادر بیندازیم.

مادر پس از تولد فرزند، و با ترشح بعضی هورمون ها نظیر اکسی توسین، تمام عشق و ایثار خود را نثار نوزاد خود می کند. عشق و ایثار مادر، همواره با انبوهی از استرس ها همراهی دارد. نگرانی های که از رشد نوزاد، خواب و یا سرما و گرمای محیط شروع شده. با کمترین تغییرات طبیعی نوزاد (نظیر اندکی بالا آوردن شیر یا مختصری تغییر در اجابت مزاج) تا تغییرات مهمتر نظیر کولیک نوزادی یا زردی ادامه می یابد. لطفاً انبوده اطلاعات درست یا نادرست که از منابع مختلف، پزشک، اینترنت، خانواده، تلویزیون و یا شبکه های مجازی به گوش مادر می رسد را نیز اضافه کنید. پس مادر نه تنها استرس ها و نگرانی های اساسی دارد. بلکه سؤالات فراوان نیز ذهن مشغول او مشوش تر نیز می کند.

نقش تعیین کننده پدر

حال سؤال اساسی این است؟ آیا می توان انتظار داشت مادر با همه نگرانی های فوق که به خستگی و بی خوابی او اضافه می گردند، بتواند بهترین تغذیه و مراقبت ممکن را ارائه دهد؟

در اینجاست که نقش پدر تعیین کننده خواهد بود. مطالعات علمی متعدد نشان می دهند مادرانی که حمایت عاطفی بیشتری از همسر خود دریافت می کنند در امر مهم شیردهی موفق تر هستند. از سوی دیگر، استرس تولید شیر توسط غدد شیری را کاهش می دهد. به عنوان نمونه، یک مطالعه بزرگ معرفی می شود. که توسط پروفسور آنادوسی و همکاران روی ٧٠٠٠ مادرشیرده که تحت شرایط پراسترس زندگی می کردند انجام شده است. این بررسی نشان می دهد که استرس میزان تولیدشیر را به شدت کاهش داده، مادران تحت مطالعه عملاً از ادامه شیردهی عاجز ماندند^٣.

سایر مستندات علمی نیز این یافته ها را تأیید می کنند. بعلاوه بعضی مطالعات علمی نشان می دهند که عدم دریافت حمایت مناسب از سوی همسر، در شیرخواران بزرگتر که غذای کمکی مصرف می کنند، منجر به تغذیه ناسالم می شود. مثلاً مادری که بدون پشتیبانی همسر در مراقبت از شیرخوار، دچار خستگی مفرط و استیصال شده است. در زمان تغذیه تکمیلی به جای ایجاد تنوع تغذیه ای (که طبیعتاً وقت و انرژی بیشتری خواهد گرفت)، به سراغ غذاهایی می رود که شیرخوار قبلاً به آنها علاقه مند بوده است. درنتیجه تنوع غذایی ممکن است آنچنان که لازم است اتفاق نیفتد^٤.

آموزش و یادگیری پدر

نکته دیگر در مورد پدران این است که نه فقط حمایت از مادر لازم است، بلکه آموزش و یادگیری نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است^٤و٥. در بسیاری از موارد پدران مایل به حمایت یا کمک به همسر خود می باشند. ولی از اطلاعات و دانش کافی بی بهره هستند. متاسفانه در اغلب کشورهای جهان، و در نظام های آموزشی، جایی برای آموزش پدر و مادر وجود ندارد. مباحث مهمی نظیر بهداشت یا تغذیه قبل از بارداری، در طول بارداری یا در دوره شیردهی در نظام های آموزشی مهجور است. و اگر هم گاهاً به آنها پرداخته شود، صرفاً ممکن است آموزش هایی برای مادران درنظر گرفته شود.

به عنوان نمونه، مطالعه پروفسور آلدمن و همکاران معرفی می شود که نشان داده است دانش تغذیه ای پدر، منجر به سلامت بیشتر کودکان در سنین پیش مدرسه شده است^٥. بنابراین اصلاً عجیب نیست که پدری که حتی مهربانانه یا مسؤولانه، همسر خود را حمایت می کند، به دلیل عدم آموزش، دچار اهمال، وسواس، ترس بیش از حدو یا ناخواسته متشنج کردن محیط خانه شود^٤و٥.

اضافه بر حمایت یا کسب دانش، ذهنیت پدر است که اصولاً مسؤولیت “پدر بودن” را بپذیرد. پدر بودن، فقط به معنی تأمین معاش خانواده – که این روزها بسیار دشوار شده است – نیست. باید این واقعیت را پذیرفت که مادر بودن، بخصوص در سال های اول زندگی کودک، شغلی تمام وقت است. پس پدر نیز، باید مسؤولانه، دوش به دوش همسر، حتی وقتی خسته از محل کار بازمی گردد. همچون همسر خود در مراقبت از فرزندش اهتمام ورزد. وقتی پدر مسؤولیت خطیر خود را به لحاظ ذهنی بپذیرد. حمایت بیشتر را خواهد پذیرفت و آموزش پذیرتر نیز خواهد بود.

خلاصه کلام اینکه هدیه ارزشمند خداوند لایق مسؤولیت پذیری بالای والدین، دانش درکنار عشق و محبت است.

نقش پدر در تغذیه شیرخوار

دکتر علی نظری، متخصص تغذیه کودکان و نوزادان

منابع علمی:

1. The role of fathers in child feeding: Perceived responsibility and predictors of participation, July 2013, Journal of Child Care Health and Development 40(5), DOI: 10.1111/cch.12088
2. Father Involvement in Feeding Interactions with Their Young Children, Am Journal of Health Behavior, 2016 Mar; 40(2): 221–230. DOI: 5993/AJHB.40.2.7
3. The Relationship between Life Stress and Breastfeeding Outcomes among Low-Income Mothers, Ann M. Dozier, 1 ,* Alice Nelson, 1 and Elizabeth Brownell2, Journal of Advance in Prevention Medicine. 2012 Dec 31. doi: 1155/2012/902487
4. Father’s nutrition knowledge is associated with household’s, women’s, and child’s dietary diversity, Ambikapathi R, Passarelli S, Madzorera I , Canavan C, Noor A, Abdelmenan S, Tewahido D, (2019)
5. How important is Parental Education for Child Nutrition, Harold Alderman, and Derek D. Headey, World Development, Volume 94, June 2017, Pages 448-464

نقش پدر در تغذیه شیرخوار

مجله سلامت

پیج اینستاگرام سلامت مادران