ریفلاکس نوزادی چیست

در زمان تولد، بسیاری از ارگان های بدن نوزاد، هنوز کامل نشده اند و در طول ماه ها و سال های اولیه زندگی به تدریج رشد پیدا می کنند.

از جمله، در اغلب نوزادان، در هفته ها و ماه های اول زندگی، محل اتصال مری به معده که به اصطلاح علمی اسفنکتر انتهایی مری نامیده می شود، شل و تا حدودی ناکارآمد است. به عبارت دیگر، این اسفکتر بطور کامل بسته نشده، رشد آن بعد از تولد به تدریج تکمیل می شود. وظیفه اصلی این اسفنکتر، ممانعت از بازگشت غذا از معده به مری است.

این مساله باعث می شود که بسیاری از نوزادان بعد از شیرخوردن، مقداری از آن را بالا بیاورند که در اصطلاح “ریفلاکس” نامیده می شود. طبیعتاً این مسأله در سه ماهه اول زندگی بیشتر بوده، در بعضی شیرخواران در ماه های بعد هم ادامه می یابد.

با توجه به روند تکاملی اسفنکتر، اندکی بالا آوردن شیر توسط شیرخواران کاملاً طبیعی تلقی می شود و نیازی به مداخلات درمانی نیست. بالا آوردن شیر، گاهاً با خرخر گلو و یا سرفه همراه شده، ممکن است نوزاد، بخصوص وقتی حجم زیادی شیر خورده باشد، شیر را با فشار به بیرون دهد.

نکته دیگر اینکه بعضی شیرخواران ممکن است شیر را بطور واضحی بیرون ندهند، و تنها علائمی نظیر سرفه، خس خس سینه یا قوس کردن بدن و امتناع از شیرخوردن را نشان دهند. به این موارد ریفلاکس پنهان گفته می شود.

علائم ریفلاکس

• برگشت مواد غذایی به داخل دهان
• خرخر ناحیه گلو
• سرفه
• تنفس صدا دار یا همراه با خس خس
• قوس دادن یا گرد کردن کمر حین شیر خوردن یا پس از آن
• برگرداندن سر موقع شیرخوردن
• خروج مواد با فشار که سبب درد و گریه نوزاد می شود
• گریه یا بیقراری در حین شیرخوردن

آیا ریفلاکس نوزادی یک بیماری است؟

تنها در درصد کمی از نوزادان، مسأله ریفلاکس “بیماری” تلقی می شود که وزن گیری نوزاد در نمودارهای رشد با مشکل مواجه شود. درصورتیکه رشد و وزن گیری نوزاد با افت مواجه شود حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

ممکن است پزشک، در صورت صلاحدید و برای تشخیص دقیق تر، از روش هایی نظیر سونوگرافی و رادیوگرافی نیز استفاده کند.

در موارد خفیف تر ریفلاکس، انجام اقدامات حمایتی و نگهدارنده زیر باعث کاهش علائم آن می شود:

راهکارهای کمک به نوزاد

• پس از خوردن شیر ازی ک سینه حتماً باد گلو نوزاد را بگیرید. (روشهای مختلف گرفتن باد گلو در نوزاد را در سایت سلامت مادران ملاحظه بفرمایید). سپس زیر سینه دیگر قرار دهید. پس از شیردهی نوزاد را حدود ٢۰ تا ٣٠ دقیقه بصورت عمودی (قائم) نگه دارید و از خواباندن نوزاد اجتناب کنید.
• در تغذیه با شیرخشک، حجم شیر را کمتر و درعوض تعداد دفعات شیردهی را بیشتر کنید. بعلاوه پس از خوردن هر ٣٠ سی سی شیر، باد گلو نوزاد را بگیرید.
• از فشار روی شکم بپرهیزید و برای در آغوش گرفتن نوزاد، سینه و شکم او را روی شانه خود قرار دهید.
• از خواباندن شیرخوار روی شکم اجتناب کنید (این مسأله در مورد همه شیرخواران صادق است).
• طاقباز خوابیدن نوزاد مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
• برای خواباندن نوزاد می توانید از تشک های ضد رفلاکس هم استفاده کنید که معمولا زاویه ای ٣٠ درجه دارند.
• تکان دادن های ناگهانی نوزاد حین شیر خوردن ممنوع است.
• در هنگام شیردادن به نوزاد، سر او را اندکی بالاتر گرفته یا بطور کلی به بدن زاویه ٣٠ درجه بدهید.
• در موارد ریفلاکس شدید، هنگام تعویض لباس و پوشک، نوزاد را درحالت خوابیده به پهلو قرار دهید.
• از دادن دارو و تعویض شیرخشک بدون نظر پزشک اکیداً خودداری کنید.
• در نهایت، همانطور که گفته شد، اگر نوزاد رشد خوبی نداشته یا در نمودارهای رشد، وزن گیری مناسبی ندارد. حتماً با پزشک مشورت کنید.

مصرف شیرخشک

اصولاً اگر نوزادی از شیرمادر استفاده می کند باید حتماً شیرمادر را ادامه داد. چرا که سرعت خروج شیرمادر از معده به روده بسیار سریعتر از همه انواع شیرخشک هاست. و درنتیجه “شدت” ریفلاکس این نوزادان به مراتب کمتر از نوزادانی است که از شیرخشک استفاده می کنند. ولی اگر نوزادی از شیرخشک استفاده می کند، می توان با نظر پزشک معالج، از شیرخشک ضد ریفلاکس یا اصطلاحاً AR استفاده کند.

شیرخشک های AR (یا Anti-Regurgitation) حاوی موادی گیاهی غیرقابل جذب و ایمن هستند. که شیر را در معده نگه می دارند. و مانع بازگشت آن به مری می شوند. شیرخشک های AR، حاوی میزان انرژی برابر با شیرخشک های روتین بوده، میزان چربی، پروتئین و کربوهیدرات آنها تفاوتی با سایر شیرخشک ها ندارد. بعلاوه حاوی ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن نوزاد هستند. بنابراین، مصرف آنها، رشد و نمو طبیعی نوزاد را بهمراه خواهد داشت. ضمن اینکه علائم ریفلاکس را تا حدی کنترل می کند. نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که مصرف این نوع شیرخشک ممکن است با اندکی کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج یا اندکی سفتی مدفوع همراه شود. که مسأله ای طبیعی است. و صرفاً بدلیل وجود مواد گیاهی در شیرخشک که در جهت قوام بیشتر شیر و ممانعت از پس زدن آن به مری استفاده شده است.

سخن پایانی

ریفلاکس نوزادی چیست؟ در نهایت باید گفت ریفلاکس نوزادی، مسأله ای شایع و در عین حال گذرا است. در بیش از نود و پنج درصد موارد نیازی به مداخلات درمانی ندارد. و با راهکارهای ساده ای که در بالا گفته شد قابل کنترل است. تنها وقتی وزن گیری نوزاد دچار اختلال می شود، نیاز به بررسی پزشک پیدا کرده، مراجعه به متخصص توصیه می گردد.

ریفلاکس نوزادی چیست

مجله سلامت

پیج اینستاگرام سلامت مادران